Christian symbols in ancient of Ephesus

Bu yazımızda Efes antik kentindeki Hristiyanlık sembollerini gizli yerlerinden çıkarıp, gözler önüne sereceğiz. Bu orjinal resimler ve yorumların tüm yasal hakları saklı olup, ancak (url) verilerek kaynak gösterilebilir.Öncelikle Hristiyanlık sembollerine ve anlamlarına kısa tarihine bakalım. Hristiyanlık yaygınlaşmadan önce yani gizli biçimde yaşandığı dönemde henüz bir Hristiyanlık sembolü yoktur. Hristiyanlar birbirini tanımak için özel gizli şifreler kullandılar. En çok bilineni yunanca ICHTHUS, anlamı balıktı. Hristiyanlık öncesi semboldür. Bazen zıpkına saplı iki balık olarak gösterilirdi. Buradaki şifre çözümü: Iesous : Jesus, CHtistos: Hristos (Mesih), THeou: Tanrının, Uios: Oğul, Soter: Kurtarıcı’dır. Balık sembolü daha basitleştirildi ve 1. yy’ daki ilk sembollerden biri olduğu iddia edildi. 

ikinci resimdeki balıklar ve çapa Hristiyanlar tarafından birbirini tanımak üzere kullanıldı.

Antik Efes kentinin önemi şuradan gelir. Aziz Yuhanna bu şehirde uzun yıllar kalmış ve bilindiği üzere mezarının bulunduğu iddia edilmektedir.  Efes kenti Hristiyanlığın ilk yayıldığı yerlerinden biridir. Aziz Yuhanna Vahyi kitabında ilk yedi kilisenin bulunduğu yerler arasında sayılır. Buraya yaptığımız bir gezide bu kentin her yanının ilk Hristiyanlık sembolleri ile dolu olduğunu gördük ve bunu sizin için resmettik.

Sekiz parçaya bölünmüş dairede I-X-O-Y-E “İsa Mesih Tanrının oğludur” sözü yazılabilir. Bu daireye Efes kentinde biz en az dört yerde rastladık. Şifre gerçekten Hristiyanlar tarafından mı yapılmış?  Yoksa bilinen şifre sonradan Hristiyanlara atfedilmiştir? bunu şu anda bilmek zordur.

Başkaca şifre ve sembollerin peşine düşelim.

Bir başka Hristiyanlık sembolü altı parçaya bölünmüş dikdörtgendir.

Hristiyanlığın ilk sembollerini, haçları ve şifreleri detaylı olarak inceleyen;

http://catholic-resources.org/Art/Koch-ChristianSymbols.htm

sitesindeki şekiller ile yukarıdaki altıya bölünmüş dikdörtgeni karşılaştırdığımızda The Flagellation, The Crucifixion, Greek ICQUS (fish) isimli sembollere benzemektedir. Fakat yukarıdaki Efes antik kentindeki taş üzerindeki sembol üzerindeki şekil ve yunanca harfler bunların hiçbirine benzemez. Demek ki bu sembol Hristiyanlık öncesine ait bir semboldür. Aşağıdaki resimlerdeki semboller ile aynı sitedeki resimler birbirine benzer.

Aşağıda Efes antik kentinde tespit ettiğimiz başka bir haç sembolü yayınlıyoruz.

Staurogram  ismi verilen aşağıdaki sembol, ilk boyuna asılan haçtır. Eski bir sembol olup, Mısır haçına benzerliği açıktır. 

Aşağıda Bizans parası arkası:  Justin II (565-578) dönemi. Haç dan ziyade daha çok imparator sembolü gibi durmaktadır. Bir çok para arkası ve resimlerde elinde P başlıklı asa tutan yaşlı imparator olarak gösterilmiştir.

Bir başka Hristiyanlık sembolü Chrismon dir. 27 Ekim 312 yılında Roma yakınındaki Milvian Köprüsünde Konstantin ve Maksentius karşılaşmaya hazırlanıyordu. Konstantin rüyasında Chi-tho harflerinden oluşan monogramı ve “in hoc sgno vinces” (bu işaretle fetih edeceksin) sözünü duydu ve bu sembolü askerlerin kalkanlarına işletti, savaşı kazanınca ilk Roma Hristiyanlığının sembolü sayıldı, halbuki tamamen pagan bir semboldür.  Zira Konstantin ölünceye kadar Hristiyan olmadı. Son anda ölüm döşeğinde Hristiyan olduğu söylenir.

Bu sembolde (Chi-tho) ilk kullanılan çatal  X haç (cross) vardır. Halbuki Efes kentindeki fotoğrafladığımız daha eski sembolde İlk haç + (cross) üzerine P harfi görülmektedir. Bu sembol ilk resimdeki gibi Flower of Mary (Meryem’in çiçekleri) ismi verilen Latin haçı olduğu iddia edilmektedir. Fakat bu sembolün başında ETO yazılıdır. ETO  yunan Tanrı isimleri içinde Hephaistos’un kısaltılmış adıdır.

Hephaistos’un eşek sırtında Olimpos dağına Tanrıların yanına gitmesi ve Tanrı olmasına atıf olabilir. Hikayeye göre Hephaistos, Zeus ve eşi Hera’nın oğludur. Annesine taht yapar ve kendisine sunmak üzere dağa çıkar. Taht tuzaktır ve Hera tahta yapışır ve şarap tanrısı Dionysos tarafından sarhoş edilir. Sarhoş olunca tahttaki tuzağı kaldırır. Tanrı dağında kalmaya hak kazanır. Yeni Ahide göre, kehanetin gerçekleşmesi için eşek sırtında Kudüs’e giden Hz. İsa’nın sonradan Hephaistos gibi Tanrı (Zeus’un oğlu) olması sembolize edilmiş olabilir yada sembol doğrudan çok sevilen Zanaatkarların Tanrısı Hephaistos’a aittir.

Efes haçı daha çok şarap ve eğlence Tanrısı Dionysos cross (Dionisos haçı) na benzer. Hephaistos’un sarhoş eden Dionysos, dünyayı elinde şarap ile eşek sırtında gezer, başı sıkıştığında eşek kılığına girermiş. Böyle bir anda yakalanıp, haça gerildiği söylenir.

Yukarıdaki haçlar ise sonradan mevcut sütun ve üstündeki mermerlere kazınmıştır.  Büyük ihtimal ile 5. yy sonrasına aittir.  Zira haç kazınması tamamlanmamış sütun parçalarına rastlanmaktadır. (aşağıda)

Yukarıda ilk defa yayınladığımız resimler ile Efes Antik kentinde bir çok gizli ve açıklanmaya muhtaç taşlara kazınmış sembollerin olduğu anlaşılmıştır. Bu semboller ilk Hristiyanlık şifreli monogramlara benzediği gibi Hristiyanlık öncesi Tanrısal sembollere dahi benzerlik gösterir. Burada şimdilik tam bir ayrım yapmadık. Kararı okuyucuya bırakıyoruz. Ama bizde en kayda değer ve doğru çizilmiş sembol aşağıda resmini çektiğimiz yedi kollu (Menora) şamdandır. İlk Hristiyanlık sembolü sayıldığı gibi -çünkü o zaman Hristiyanların büyük çoğunluğu Yahudi idi- sadece bir Yahudi tarafından çizilmiş olabilir. Yalnız bu sembol tapınak girişine çizilmiştir.

Yanında ve altında cross -haçlar var ise  de, bunlar sonradan kazınmış olabilir.  Bu yazımızda bir sonuca ulaşmak istemedik, zira kim bu konuda bir yorum yapsa ispatı çok güçtür.  Her iki yönde hikayeleri anlatarak son yorumu site okuruna bırakıyoruz.